Tytułem wstępu.

To nie blog. To portal. A właściwie część multiportalowej platformy o nazwie - "Nie Dla Opornych".
To nie blog, to komentarz - do rzeczywistości, przyspieszonej jakby chęć zatrzymania się nad czymkolwiek była efektem wewnętrznej słabości lub powodem do wstydu.
To nie lifestyle. To nauka, podana w taki sposób by była zrozumiała dla człowieka inteligentnego, laika choć zdolnego zrozumieć i zaciekawić się, czymś co rozumowi daje odzew.

Pamiętacie stare artykuły popularnonaukowe? Stare popularnonaukowe książki? Czasopisma? Ich serce biło powoli i z precyzją kwantowego zegara. Ich celem było rzeczowe i dogłębne wyjaśnienie omawianego problemu. Ich odbiorcą był inteligentny erudyta.
To wszystko znikło z otaczającej nas rzeczywistości.
Pismo "Problemy" padło w raz z nastaniem ery płatności za słowo. "Wiedza i życie" oraz "Świat Nauki" zmieniły się w kolorowe, lifestylowe gazetki zagubione w poszukiwaniu rynkowego sukcesu.
Pragnąc wskrzesić dawne podejście do popularyzowania nauki - rzeczowe, dogłębne, pełne szacunku dla czytelnika - uruchamiamy tą część większego projektu, która ma prezentować zapomniane już, ale wciąż AKTUALNE artykuły popularnonaukowe wydobyte z pożółkłych kartek wyżej wspomnianych czasopism.

Bliżniaczym naszym portalem jest Sztuka Nie Dla Opornych oraz strona na Facebooku zbierająca posty i komentarze z obu tych portali.
Mamy nadzieję, że w tym powolnym, pełnym refleksji nurcie znajdziesz miejsce dla siebie.
Miłego przepływu!



ps. Pod każdym z artykułów oprócz linków multimedialnych, znajduje się miejsce przeznaczone na promocję autora. Zachęcamy was do odwiedzania umieszczonych tam odnośników. Portal nie ma charakteru zarobkowego. Odwdzięczamy się więc autorom możliwością popularyzacji ich nazwiska i ich dzieł.
Ponadto nie wstawiamy samodzielnie materiałów filmowych i muzyki do internetu. Istniejące już w sieci materiały zostały jedynie przelinkowane tak by odnośniki nie straciły na aktualności.


Artykuły według kolejności:

czwartek, 21 lutego 2013

Czekając Na Sobotę


HBO 2010

Przedstawiamy jeden z najlepszych dokumentów ostatniej dekady, traktujących o polskiej prowincji. Precyzyjna, niedemagogiczna analiza marzeń, horyzontów i możliwości ludzi mieszkających z dala od wielkich miast. W miastach postęp i Europa. Na prowincji marazm, brak perspektyw, niemożliwość znalezienia stałej pracy i przystanek autobusowy jako dom kultury - z konieczności, nie z wyboru.
Prawdopodobnie nikt z nas sobie nie wyobrażał jak tam jest. My, którzy w każdej chwili możemy pójść do kina, lanserskiej knajpy czy do teatru nie potrafimy zrozumieć, że w Polse mogą istnieć takie miejsca gdzie jedynym marzeniem może być czekanie na... sobotę.
Ten dokument trzeba zobaczyć. To obowiązkowa pozycja.
Gorąco Polecam.
Citronian-Man
----------------------------------------------------------------



środa, 20 lutego 2013

Sonda - Giganty Szos


TVP 1979.03.27

Łezka się w oku kręci gdy widzi się panów Andrzeja i Zdzisława za kierownicą samochodu marki Star. Nowe rozwiązania w fabryce ze Starachowic? Czy nie wzbudzi to w was uśmiechu?
A jednak pierwsze wrażenie jest złudne. Panowie mówią nie tylko o rozwiązaniach, które obecnie obserwujemy na naszych drogach, ale też o wynalazkach nadal przyszłościowych - bo czym że jest samochód składany z klocków?
Siedemdziesiąty trzeci z kolei program Sonda.
Warto zobaczyć.
Citronian-Man.

ps. Uwaśny widz zauważy, że i zachowanie autorów programu zaczęło być już stuprocentowo profesjonalne a i same narracje podczas materiałów filmowych to już, pamiętana przez nas z dzieciństwa, najwyższa liga - niespotykane nigdzie indziej połączenie profesjonalnego technicznego przekazu z nutą... no właśnie, nie można chyba powiedzieć tego inaczej - poezji!
----------------------------------------------------------------




Sprawa Friedmanów


HBO 2003

Przedstawiamy wstrząsający dokument  o prawdzie, honorze i zaufaniu.
Friedmanowie byli typową żydowską rodziną klasy średniej - ojciec, matka i trzech synów. Mieszkali w Great Neck w stanie Nowy Jork. Pewnego dnia w 1987 roku ojciec - Arnold Friedman, emerytowany nauczyciel po pięćdziesiątce, oraz jego osiemnastoletni syn Jesse, zostali aresztowani pod zarzutem molestowania seksualnego chłopców. Tego dnia cały ich świat staje na głowie.

Nominowany do Oscara.
Uznany za najlepszy dokument na festiwalu Sundance w 2012 roku.
Gorąco polecam.
Citronian-Man
----------------------------------------------------------------



wtorek, 19 lutego 2013

Sonda - Nowe Paliwa


TVP 1979.01.23

Kolejnym zachowanym odcinkiem Sondy jest odcinek... sześćdziesiąty czwarty. Aż serce się kraje.
Co do samego tematu - wydawać by się mogło, że rozmowa o nowych paliwach, przeprowadzona 35 lat temu będzie anachroniczna. Nic bardziej mylnego! Czy słyszeliście bowiem o samochodach na ciekły azot? Ogniwach termo-elektrycznych? Wodorze jako paliwie w samolotach? Ale nie tylko futurystyczny jest ten program. Panowie Andrzej i Zdzisław prezentują polskiej produkcji (sic!) samochód elektryczny rozwijający prędkość do 75 km/h z systemem ODZYSKIWANIA energii podczas hamowania. Coś wam to przypomina? Prawda. Nie wszystko w tym programie jest perfekcyjnie trafne. Wymienić możnaby pobłażliwy stosunek do węgla jako paliwa którego "nam nie zabraknie", czy choćby pominięcie gazu jako paliwa zastępującego benzynę - to ostatnie jednak można wybaczyć jako, że program traktuje o NOWYCH paliwach a nie o paliwach, na których rząd funduje nam mniejszą akcyzę.
Z ciekawostek: jest to prawdopodobnie jedyny z zachowanych odcinków, w których przywołano starą formułę programu - z zaproszonym gościem-ekspertem.
Gorąco polecam!
Citronian-Man
----------------------------------------------------------------




Kolejne części po rozwinięciu:

niedziela, 17 lutego 2013

Czy Musimy Być Samotni?


Wiedza i Życie 02/1992

Niektóre tematy nie tylo pozostają aktualne z biegiem czasu ale stają się aktualne coraz bardziej. Przedstywiamy bardzo ciekawy artykuł  Ewy Trzebińskiej, dotyczący problemu samotności. Czy przyczyną samotności jest poziom naszej otwartości na świat? Jak zachować odpowiedni jej poziom w cyfrowym, technologicznym, wykluczającym, współczesnym świecie?
Polecam!
Citronian-Man
----------------------------------------------------------------
     
      Prawie każdy z nas w jakimś momencie swojego życia będzie musiał się zmierzyć z problemem samotności. Badania wykazują, że około 26 proc. dorosłych ludzi cierpi z powodu dotkliwego poczucia osamotnienia. Zaledwie 1- 2 proc. ludzi twierdzi, że nigdy go nie doświadczyło. Problem samotności jest jeszcze jednym argumentem przeciwko mitowi szczęśliwego dzieciństwa. Okazuje się bowiem, że około 79 proc. dzieci i dorastającej młodzieży określa siebie jako „osamotnione". W tej grupie wiekowej wśród przyczyn podejmowanych prób samobójczych na pierwszym miejscu znajduje się udręka spowodowana poczuciem izolacji i opuszczenia w sytuacji niemożności rozwiązania jakiegoś ważnego osobistego problemu. 

Sonda - Na Krańcach Widma.


TVP 1978.09.28

Drugi istniejący, a w kolejności czterdziesty dziewiąty program sondy (straciliśmy więc bezpowrotnie kolejnych kilkanaście). Ten odcinek traktuje o podczerwieni i jej wykorzystaniu w praktyce. I znów niedowierzanie - program ma trzydzieści pięć lat a mimo to jest wciąż aktualny! Więcej. Wiele rozwiązań wydaje się nadal przyszłościowych wręcz "futurystycznych"! Czy słyszeliście bowiem o diagnozowaniu chorób za pomocą promieni podczerwonych?
Skąd taka aktualność? Czy jest ona pochodną geniuszu osób ten program przygotowujących i prowadzących? Nie wiem. Warto tu jednak przypomnieć ten klasyczny skład, dream team można by rzec:
Prowadzący - Andrzej Kurek i Zdzisław D. Kamiński
Przygotowanie (w tym wspaniałe narracje podczas materiałów filmowych): Marek Siudym i Tomasz Pyć.
Gorąco polecam!
Citronian-Man

ps. Rozczulająca jest jeszcze ta niezgrabność panów Andrzeja i Zdzisława. Nadmierne przerywanie sobie, czasami brak płynności. Cechy które kompletnie zniknęły w późniejszych odcinkach. A i narracje stały się bardziej poetyckie - słuchaliśmy ich przecież z wypiekami na twarzy. Pierwsze odcinki więc mają też wartość historyczną.
----------------------------------------------------------------



sobota, 16 lutego 2013

Sonda - Fotokinotechnika


TVP 1978.05.04

Jest to najstarszy zachowany program Sonda. Wcześniejsze 30 odcinków począwszy od wyemitowanego 1977.09.08 odcinka pokazującego zdjęcia z sondy Voyager, z uczestnictwem Teodora Zubowicza, Marka Siudyma i docenta Andrzejczaka, bezpowrotnie zniszczono - głównie przez "niefrasobliwe" podejście i "recycling" nagranych taśm dokonywany przez ówczesnych pracowników telewizji. Odcinek z targów FotoKinoTechnika jakimś cudem ocalał bo i kolejne zostały zniszczone.
Program ten to frapujące spojrzenie w historię polskiej (jak i światowej) nauki. Wszystko tu jest inne, poczynając od polaroidowych aparatów aż po ubiór i fryzury samych komentatorów - Zdzisława Kamińskiego i Andrzeja Kurka - bohaterów mojej młodości.
Mając nadzieję, że i waszej - polecam gorąco!
Citronian-Man
----------------------------------------------------------------




Druga część po rozwinięciu:

Sonda - Czerwona Fala


TVP 1987.03.12

Tym postem rozpoczynamy cykl przywracania historii kultowego programu popularnonaukowego lat 80-tych -  Sondy. Poniższy odcinek omawia rozwiązania sterowania ruchem miejskim tak by unikać korków i tzw. czerwonej fali. Jak łatwo się domyślić problem ten do tej pory nie został rozwiązany w polskich miastach. Program wciąż aktualny.
Polecam!
Citronian-Man
----------------------------------------------------------------




Czysta Nauka. Wielkie mrozy.


National Geographic 2009?

Czy grozi nam kolejne zlodowacenie? Jakie są przyczyny cyklicznych zlodowaceń pojawiających się na Zemi? Czy orbita Ziemi wokół słońca jest stabilna? Jak zachowa się ludzka cywilizacja w obliczu takiej powolnej katastrofy?
Na te pytania próbuje odpowiedzieć kolejny film z National Geographic.
Polecam!
Citronian-Man
----------------------------------------------------------------




Tunguska Apokalipsa


National Geographic 2010

Co się wydarzyło sto lat temu niedaleko rzeki Podkamennaya Tunguska? Czy był to upadek meteorytu? Potężny wybuch wulkanu zwany Wybuchem Meliesa?  Czy też napowietrzna eksplozja? Trzy ekipy naukowców starają się potwierdzić sprzeczne teorie i ustalić prawdziwą przyczynę potężnego wybuchu z 30 czerwca 1908 roku, wybuchu o sile 15 megaton - czyli mniej więcej tyle, ile miała największa bomba termojądrowa zdetonowana przez człowieka.
Bardzo ciekawy film, pełen mało znanych danych.
Polecam.
Citronian-Man
----------------------------------------------------------------




Katastrofa w przestworzach. Śmierć prezydenta.


National Geographics 01/2013

Przedstawiamy bardzo rzetelny i pełen naukowego podejścia film wyjaśniający najbardziej prawdopodobne przyczyny katastrofy w Smoleńsku z 10.04.2010 roku. Film rozwiewający spekulacje i teorie spiskowe, oparty na faktach i analizach zarówno rosyjskiej jak i polskiej komisji.
Waro obejrzeć żeby wiedzieć jak było naprawdę.
Polecam.
Citronian-Man
----------------------------------------------------------------




czwartek, 14 lutego 2013

Globalna zmiana klimatu na Marsie


Świat Nauki 01/1997

Mimo, że sondy wymienione w tym fascynującym artykule miały dopiero polecieć, wszystkie tezy w nim zawrate są w stu procentach aktualne (zmieniła się jedynie ilość posiadanych przez nas zdjęć). Dowody istnienia wody na Marsie i rozważania nad możliwością powstania na nim życia to frapująca podróż w głąb historii układu słonecznego a także w głąb nas samych.
Treści artykułu uzupełniliśmy o współczesne zdjęcia powierzchin Marsa przesłane przez sondy Pathfinder, Oportunity, Curiosity i inne.
Gorąco polecam!
Citronian-Man
ps. Podobny artykuł dotyczący naszego drugiego sąsiada - Wenus - znajdziesz, drogi czytelniku, kilka artykułów niżej.
----------------------------------------------------------------
      Choć Mars jest dziś lodowato zimny, niegdyś mogły na nim panować lepsze warunki klimatyczne. Niewykluczone, że były tam rzeki, pokryte krą morza, topniejące lodowce, a nawet kwitło życie.
Ludzie, którzy sporą część życia spędzili na badaniu Marsa, są zachwyceni słysząc, że nie jest wykluczone, iż w kamieniu odłupanym od tej planety, mogły istnieć pozaziemskie organizmy. Ogłoszone niedawno rewelacje przywodzą jednak na myśl Percivala Lowella, słynnego astronoma amerykańskiego, który na początku XX wieku skierował teleskop na Marsa i ujrzał na nim wielką sieć otoczonych roślinnością kanałów. Dzięki niemu wiele osób zaczęło wierzyć, że na Marsie kwitnie tak bujne życie, a warunki na jego powierzchni nie różnią się zbytnio .od panujących na Ziemi. Dopiero w latach sześćdziesiątych naszego wieku trzy sondy kosmiczne Marines (a także niedawno Pathfinder) przeleciały w pobliżu Marsa i ujawniły całą surowość jego środowiska.

Naukowiec Amator - Obserwowanie Podczerwieni


Świat Nauki 05/1992

Jak sprawdzić czy woda w czajniku jest gorąca? Oczywiście można go dotknąć ręką (uważając by się nie poparzyć). Donald G. Mooney proponuje jednak znacznie ciekawsze rozwiązanie.
Miłego eksperymentowania!
Citronian-Man
----------------------------------------------------------------
      Jak odróżnić ciała ciepłe od zimnych? Jeżeli problem ten dotyczy najbliższego otoczenia, nieomal bezwiednie wykorzystujemy możliwości naszych zmysłów. W przypadku, gdy odległość jest większa, pozostaje nam skorzystać z wiedzy o efektach oddziaływania ciepła na środowisko. Wiadomo na przykład, że w rozgrzanym powietrzu pojawiają się miraże. Inna możliwość polega na wykorzystaniu faktu, że natężenie promieniowania podczerwonego wysyłanego przez różne ciała zależy od ich temperatury. Większość stosowanych czujników promieniowania podczerwonego to skomplikowane urządzenia półprzewodnikowe. Niedawno za pomocą jedynie sferycznego zwierciadła wklęsłego oraz ciekłych kryształów udało mi się zbudować prosty model kamery służącej do rejestracji termogramów. Moja kamera nie jest wprawdzie tak czuła jak urządzenia profesjonalne, ale pozwala obserwować źródła promieniowania podczerwonego z odległości kilku metrów. 

Rekreacje Matematyczne - Synchronizacja Błysków Świetlików


Świat Nauki 05/1999

Czy świetliki potrafią całkować? Czy synchronizacja błysków tysięcy tych owadów jest zjawiskiem łatwym czy niemal niemożliwym do osiągnięcia? Ian Steward w fascynujący sposób odpowiada na te i inne pytania.
Gorąco polecam.
Citronian-Man
----------------------------------------------------------------
      Jedno z najbardziej spektakularnych zjawisk przyrody można zaobserwować tuż po zachodzie słońca w Azji południowo-wschodniej. W roku 1935 amerykański biolog Hugh M. Smith napisał:
„Wyobraź sobie drzewo wysokości około 12 m [...], na którego każdym liściu najwidoczniej siedzi świetlik; wszystkie świetliki błyskają doskonale zgodnie trzy razy w ciągu około dwóch sekund - pomiędzy błyskami drzewo pogrąża się w całkowitej ciemności. [...] Wyobraź sobie prawie 200 m brzegu rzeki porośniętego namorzynami, z świetlikami na wszystkich liściach - owady na obu końcach tej linii błyskają jednocześnie z tymi w środku. Jeśli ktoś ma wystarczająco żywą wyobraźnię, może sobie wyrobić pewne pojęcie o tym zdumiewającym spektaklu”

Naukowiec Amator - Precyzyjny Termometr Własnej Roboty


Świat Nauki 05/1999

Jak zbudować własny precyzyjny termometrt? Po co? Coćby do pomiaru Punktu Potrójnego Wody lub bezpiecznego testowania zjawiska Leidenfrosta (ołów rozgrzany powyżej 300°C nie powoduje nawet najmniejszych oparzeń ręki; przykład tutaj). Zresztą każdy naukowiec amator znajdzie dla niego zastosowanie.
Polecam.
Citronian-Man 

----------------------------------------------------------------
      W poprzednim miesiącu opisywałem, jak zbudować wzorzec punktu potrójnego wody odtwarzający unikalną temperaturę 0.01 °C, w której woda istnieje w równowadze jednocześnie w stanie stałym, ciekłym i gazowym. Wzorzec może być stosowany do kalibrowania najnowocześniejszych termometrów, niewielu jednak amatorów będzie na nie stać, ponieważ kosztują tysiące dolarów.

środa, 13 lutego 2013

Globalna zmiana klimatu na Wenus


Świat Nauki 05/1999

Przedstawiamy bardzo ciekawy artykuł opisujący przyczyny jakie doprowadziły do tego, że nasza bliźniacza planeta - Wenus - niezwykle podobna co do masy i składu powierzchni do ziemi, tak bardzo się od niej różni. Fascynujący opis warunków klimatycznych, geologicznych i kosmologicznych, które sprawiły, że powierzchnia wenus jest niesłychanie nieprzyjaznym środowiskiem.
Już niedługo, podobny artykuł opisujący zmiany klimatyczne na Marsie.
Gorąco polecam.
Citronian-Man
----------------------------------------------------------------

W czasach, gdy Ziemia i Wenus wyłoniły się jednocześnie z przedsłonecznego kotła, miały prawie tę samą wielkość i skład. Rozwinęły się jednak w diametralnie różne światy. Temperatura powierzchni planety - siostry Ziemi - wynosi około 460°C, wystarczająco, by skały wyraźnie żarzyły się przed oczami każdego niefortunnego, zbudowanego ze związków organicznych gościa. Taki jest bowiem zabójczy efekt cieplarniany podtrzymywany przez atmosferę, której głównym składnikiem pozostaje niezwykle skuteczny izolator - dwutlenek węgla. Płynnej wody tu nie ma. Ciśnienie powietrza przy powierzchni jest niemal 100 razy wyższe niż na Ziemi - pod wieloma względami przypomina raczej ocean niż atmosferę. Melanż gazowych związków siarki w połączeniu z dostępną w minimalnej ilości parą wodną stanowi chemiczną podstawę dla otulających cały glob chmur kwasu siarkowego.